Ichthyosis
Ichthyose is een verzamelnaam voor een aantal erfelijke huidafwijkingen. Het woord 'ichthyose' is afkomstig uit het Oud-Grieks, en betekent letterlijk 'visschubbenziekte'.
Omdat er op dit moment veel belangstelling voor de aandoening is binnen het ras Golden Retriever, mede door de aandacht vanuit de media, willen wij u graag wat meer uitleg geven over wat ichthyose precies is, welke vorm er bij Goldens voorkomt, en wat dit betekent voor de levenskwaliteit van aangedane honden.
Historie van ichthyose
Al decennia lang zien we binnen ons ras een bepaalde huidschilfering voorkomen; meestal lichtgrijs tot zwart van kleur, voornamelijk te vinden in de oksels en liezen, maar in sommige gevallen ook over het hele lichaam. De kop blijft meestal onaangedaan. Mede doordat het weinig overlast veroorzaakt voor de hond, heeft deze aandoening zich de vorige eeuw binnen het ras kunnen verspreiden. Sinds ongeveer 4 jaar heeft de schilfer echter een naam: Ichthyose.
Wat is ichthyose?
Om het verhaal zo simpel mogelijk te houden, geven wij hieronder alleen een uitleg over de vorm van ichthyose die specifiek bij Golden Retrievers voorkomt, nl. de 'non-epidermolytische ichthyose'. Het is erg belangrijk om dit onderscheid te maken, omdat er veelal, onterecht, een vergelijking wordt gemaakt met de vormen van ichthyose, zoals deze voorkomen bij andere hondenrassen, of zelfs bij mensen.
Zoals u wellicht weet bestaat de huid van zoogdieren uit drie lagen: de opperhuid, de lederhuid, en de onderhuid. De opperhuid is vervolgens ook weer op te delen in een aantal lagen, waarvan de bovenste laag, de hoornlaag, bij honden met ichthyose versneld deelt en daardoor afschilfert.
Inmiddels zijn er meerdere wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar ichthyose. Hieruit is het volgende naar voren gekomen:
- Behalve de schilfering, worden er geen klinische, biochemische of hematologische abnormaliteiten gevonden bij Goldens die lijden aan ichthose.
Het afwezig zijn van 'klinische abnormaliteiten', zoals vermeld in het onderzoek, betekent dat ichthyose dus geen jeuk of pijn veroorzaakt bij de hond. Dit bevestigt de ervaringen van vele fokkers, en verklaart ook de verspreiding binnen het ras, zoals hierboven reeds uitgelegd.
Dat het geen vervelende gevolgen voor de hond heeft, betekent echter niet dat het ook geen probleem is. Sommige mensen vinden het immers niet prettig dat hun hond schilfers verliest.
De versnelde huidvernieuwing ligt genetisch vast, wat wil zeggen dat sommige Goldens deze 'vervelling' wel hebben, en andere niet, en dat aangedane honden het door kunnen geven aan hun kinderen. Sinds een aantal jaar weten we welk gen er verantwoordelijk is voor het 'defect' van de huid, en kunnen we onze honden dus ook laten onderzoeken middels een DNA-test. Door deze test kunnen we de populatie onderverdelen in drie categorieën:
- Normale honden: deze honden hebben twee normale genen, en vertonen dus geen schilferende huid
- Dragers: deze honden hebben één ichthyose-gen en één normaal gen. Het normale gen is echter dominant over het Ichthyose-gen, waardoor deze honden ook niet de schilferende huid vertonen
- Lijders: deze honden hebben twee ichthyose-genen en vertonen dus in de meeste gevallen de typische schilferende huid.
De ontwikkelaar van de test, Antagene, heeft vastgesteld dat ongeveer 83% van de Europese Golden-populatie ofwel lijder, ofwel drager is van ichthyose. Om de genenpool zo breed mogelijk te houden, en inteelt te beperken, is het daarom van belang om weloverwogen om te gaan met deze aandoening, en er niet voor te kiezen om alleen nog maar met vrije dieren te fokken.
Dit wil echter niet zeggen dat we ons hoofd in het zand moeten steken. Het meest wijze besluit is om hierin een tussenweg te zoeken, en te proberen om ichthyose er over een groter aantal generaties uit te fokken.
Daarnaast is een Golden Retriever natuurlijk niet alleen maar ichthyose. Men kiest niet alleen voor ons ras vanwege z'n huid, maar vanwege zijn fijne, vriendelijke, sociale karakter, en zijn prachtige verschijning. Verder dienen fokkers ook rekening te houden met andere rasgebonden, erfelijke afwijkingen zoals heupdysplasie, elleboogdysplasie en verschillende oogafwijkingen. Dit complexe totaalplaatje maakt dat we ons niet blind kunnen staren op één bepaalde afwijking, maar dat we alle eigenschappen afzonderlijk dienen te beoordelen, om zo tot weloverwogen combinaties te komen. Hierin zullen fokkers soms
keuzes moeten maken, en hun prioriteiten moeten verleggen.
Hoe werkt de vererving van ichthyose?
Inmiddels hebben de meeste fokkers besloten om hun fokdieren te laten testen, om zo meer inzicht te krijgen in de verspreiding binnen hun lijnen, en in de toekomst langzaam maar zeker toe te werken naar het gebruiken van zoveel mogelijk vrije honden. Hier zullen nog een aantal generaties overheen gaan, en dit vergt dus nog wat tijd.
Overervingsschema
Moeder = vrij
Moeder = drager
Moeder = lijder
Vader = vrij
Alle pups zijn vrij, en vertonen geen schilfers
Pups zijn vrij of drager, geen van de pups heeft schilfers
Alle pups zijn drager, geen van de pups heeft schilfers
Vader = drager
Pups zijn vrij of drager, geen van de pups heeft schilfers
Pups zijn vrij/drager/lijder, er kunnen pups zijn die schilfers gaan vertonen
Pups zijn drager of lijder, er kunnen pups zijn die schilfers gaan vertonen
Vader = lijder
Alle pups zijn drager, geen van de pups heeft schilfers
Pups zijn drager of lijder, er kunnen pups zijn die schilfers gaan vertonen
Alle pups zijn lijder, en zullen dus waarschijnlijk schilfers gaan vertonen
De DNA-testen kunnen door verschillende laboratoria worden uitgevoerd, zoals Antagene in Frankrijk, Laboklin in Duitsland en Van Haeringen Laboratories in Nederland.
Men moet echter niet uit het oog verliezen dat er wellicht ook nog andere genen verantwoordelijk kunnen zijn voor ichthyose. De test die er nu is geeft slechts een uitslag voor één gen, maar wellicht zijn er ook nog andere genen die deze of een vergelijkbare aandoening tot uiting kunnen laten komen. Verder geven de laboratoria aan dat ze voor 99,9% zekerheid van de test garanderen. Dit houdt in dat de uitslag in uitzonderlijke gevallen niet kan kloppen. Als laatste dienen we ook rekening te houden met mogelijke mutaties. Het is daarom raadzaam om tussen elke generatie door toch de honden weer te laten testen. Ook als we dankzij de ouderdieren als kunnen voorspellen of de pups het gen wel meedragen of niet.
Kan ik de huidschilfering eventueel verminderen als eigenaar?
Hierover zijn de meningen verdeeld. Sommige mensen hebben goede ervaringen met de volgende therapieën:
- Brokvoer vervangen door een complete versvleesvoeding
- Het toevoegen van schapenvet, zalmolie of Golddust Huid & Vacht (Renske v/d Berg) aan de voeding
- Af en toe de hond wassen met een speciale 'Oatmeal' shampoo
- Vlooien
- Luizen
- Mijten
- Voedselallergie
- Voer met een te lage voedingswaarde
- Slechte vachtverzorging (losse ondervacht)
- Idiopathische seborrhoe
Wij hopen u hiermee iets meer inzicht te hebben gegeven over ichthyose, waarmee we de verhalen uit de media in een ander licht stellen d.m.v. wetenschappelijk onderbouwde feiten.